عایق صوتی
تاریخچه استفاده از انواع عایق صوتی
در خصوص تاریخچه استفاده از عایق‌های صوتی می توان گفت که، در گذشته به علت ضخامت زیاد دیوارها، بلندی سقف ها و محوطه های وسیع پیرامون بناها، مسأله صوت مشکل زا نبوده و استفاده از این عایق ها از اهمیت چندانی نیز برخوردار نبوده است.
ولی امروزه با گسترش و توسعه شهرها و ماشین ها، آلودگی صوتی نیز افزایش یافته و تمهیدات خاصی را جهت کاهش اصوات مزاحم می طلبد. بنابراین می توان پیدایش این عایق ها را همزمان با گسترش و صنعتی شدن شهرها دانست.
یکی از مشکلات رایج در جوامع امروز، آلودگی صوتی است. امروزه از عایق کاری صوتی، نه تنها در بخش های صنعتی، بلکه در بخش های اداری و خانگی نیز استفاده می شود، به طوری که در کشورهای توسعه یافته یکی از معیارهای ارزش گذاری بر ملک، علاوه بر عایق کاری حرارتی آن، عایق کاری صوتی آن ملک است.
گرچه به این موضوع در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته به جد پرداخته می شود، اما متأسفانه از این مهم در کشور ایران به خصوص در بخش های اداری و مسکونی به دلیل کنترل نمودن و کاهش برخی از هزینه ها در عملیات ساخت و ساز و دست یافتن به سودی بیشتر، بسیاری از پروژه های در حال ساخت و یا ساخته شده در کشور (خصوصاً در سال های اخیر) فاقد این نوع عایق ها و جاذب صدای استاندارد بوده که این امر موجب عبور صدا به محیط اطراف شده و آرامش افراد را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد. جهت حل این مشکل، می بایست از پوششی به نام عایق صوتی بر روی دیوارها، سقف، کف و … استفاده شود تا صدای انتقالی به محیط های پیرامون تا حد قابل توجهی کاهش یابد.
استفاده از این دسته عایق ها در حال حاضر یکی از الزامات در ساختمان های نوین می باشد، بطوریکه بر اساس استانداردهای جدید، میزان انتقال صدا در دو طرف دیوارها نباید از حد مجازی فراتر برود.
ضرورت استفاده و کاربرد عایق های صوتی
ضرورت استفاده و کاربرد عایق های صوتی در ساختمان های نوین غیر قابل انکار است و عایق بندی صوتی یکی از ضروریات صنعت ساخت و ساز می باشد.
وقتی به یک جسم جامد ضربه وارد می کنیم، تولید صدا می کند. صوت ایجاد شده در تمامی جهات در فضا پخش می شود ولی سرعت آن در هوا (گازها) کمتر از مایعات و جامدات است. زیرا صوت برای انتقال از نقطه ای به نقطه دیگر به ماده نیاز دارد. اصوات به دو طریق به داخل ساختمان منتقل می شوند:
- به صورت امواج هوایی از طریق بازشوها، کانال های تهویه و …
- به صورت امواج کوبه ای (ضربه ای) از طریق ارتعاش اجزاء ساختمان نظیر دیوار، سقف، کف و ….
برخی از اجزا و مصالح ساختمانی صوت را جذب کرده و از خود عبور می دهند و برخی دیگر نیز با انعکاس صدا باعث ایجاد پژواک می شوند. مصالح عایق صوتی یا آکوستیکی (Acoustic) موادی هستند که امواج صوتی را جذب کرده و مقدار آن را کاهش دهند. مصالح آکوستیکی دارای حفره های ریزی هستند که امواج صوتی هنگام ورود و خارج شدن از این حفره ها در اثر اصطکاک ایجاد شده مقداری از انرژی خود را به صورت حرارت از دست می دهند. میزان صوتی که توسط مصالح جذب می شود علاوه بر تعداد حفره ها و عمق آن ها به فرکانس صدا نیز بستگی دارد.
گوش یک انسان سالم قادر به شنیدن فرکانسهای بین ۱۶ تا ۲۰۰۰۰ هرتز است. در جدول شماره انتهاب نوشته میزان صوت تولید شده توسط چند منبع صوتی عنوان شده است.
تحقیقات پزشکی اثرات آلودگی صوتی را بر حساسیت گوش انسان ثابت نموده است که علاوه بر ناشنوایی های دائم و موقت، اختلال در سیستم های عصبی، گوارشی، قلب و عروق را نیز سبب می شود. از این رو استفاده از عایق های صوتی خصوصاً در مکان های خاص نظیر بیمارستان ها، استودیوها و … از اهمیت بالایی برخوردار است.
عایق های صوتی در انواع مختلف به صورت تخته ای یا ورقه ای قابل نصب بر روی دیوار، سقف، کف و … هستند. از موادی نظیر پوکه معدنی نیز میتوان به عنوان عایق صوتی کف یا پشت بام استفاده کرد.
جهت صرفه جویی در هزینه می توان هنگام عایق کاری حرارتی ساختمان، از موادی استفاده کرد که علاوه بر مقاومت در برابر گرما، در برابر صوت نیز مقاوم باشند. از جمله پلی استایرن، پلی یورتان، پشم شیشه، پشم سنگ، بتن سبک و … که از این بین پشم شیشه گزینه مناسب تری است، خصوصاٌ در محل هایی که پارکت نصب می گردد.
| منابع تولیدکننده صوت | میزان صوت بر حسب دسی بل |
| شلیک گلوله از تپانچه | ۱۵۰ تا ۱۶۰ |
| موتور جت در فاصله ۵ متری | ۱۴۰ تا ۱۵۰ |
| ایستگاه موتوری (اتوبوس) | ۱۰۰ تا ۱۱۰ |
| بیشترین صوت در خیابان | ۸۰ تا ۹۰ |
| حداکثر صدای موزیک | ۸۰ |
| جاروبرقی | ۶۰ |
| صحبت کردن | ۵۰ |
| صدای عمومی در خانه | ۴۰ |
| صدای عمومی در پارک | ۳۰ |
| صدای دم و بازدم | ۱۰ |
انواع مصالح عایق
مصالح عایق صوتی یا همان مصالح آکوستیکی بسیار متنوع هستند و با نام های تجاری گوناگونی تولید و عرضه می شوند. برخی از آن ها مانند اندودهای گچی آکوستیکی (ملات گچ و پرلیت) و اندودهای فیبری در محل قابل اجرا هستند و برخی دیگر نیز به صورت تخته ها (تایل) و صفحات پیش ساخته تولید می‌شوند.
ویژگی مهم برای این مصالح عایق صوتی این است که سخت نباشند، وزن مخصوص بالایی داشته باشند و در برابر رطوبت و هجوم حشرات نیز مقاوم باشند. در این مبحث عمده ترین مصالح عایق صوتی بررسی خواهند شد.
تخته ها و صفحات گچی متخلخل (سوراخ دار)
این مصالح شامل سیستم های دیواره ای جدا کننده داخلی (پارتیشن)، سقف های کاذب و روکش دیوارهای سنتی اعم از تأسیساتی و غیر تأسیساتی می باشند که به صورت ساده یا دکوراتیو تولید می شوند. از مزایای این سیستم، سرعت و کیفیت اجرای بالا، انعطاف پذیری، حفاظت سازه در برابر حریق و صرفه اقتصادی است.
تخته‌ها و صفحات فیبر معدنی
این تخته ها و صفحات که یکی دیگر از انواع مصالح عایق صوتی هستند، از پشم های معدنی نظیر پشم سرباره (از انواع عایق‌های حرارتی) و به دو صورت شکافدار و سوراخدار تولید می شوند. نوع شکافدار آن ها در مواردی که جنبه زیبایی آن حائز اهمیت باشد، به کار می رود. این مصالح در گونه های مختلف از نظر اندازه، ضخامت، بافت و قابلیت جذب صوت ساخته می شوند و در برابر آتش نیز مقاوم هستند.
هنگام رنگ آمیزی این مصالح باید توجه کرد که از رنگ های ویژه استفاده گردد تا حفره های آن ها بسته نشود.
تخته‌ها و صفحات فیبر سلولزی
این تخته ها و صفحات معمولاً از الیاف نیشکر که تحت فشار قرار گرفته، ساخته می شوند و تنوع زیادی در نقش و بافت دارند. مشکل عمده این مصالح مقاومت کم در برابر رطوبت و آتش است.
تخته های فلزی متخلخل (سوراخدار)
این تخته ها از تاوه های آلومینیومی یا فولادی سوراخدار و لعاب خورده ساخته شده اند که داخل آن ها با لایه ای از مصالح آکوستیک نظیر پشم های معدنی پر شده است. دوام و عمر این تخته ها زیاد است از این رو قیمت بالای آن ها توجیه پذیر می شود.
ورق سرب
ورق سرب با استفاده از چسب های الاستومری بر روی سطوح چسبانده می شود و به میزان زیادی عبور صوت را کاهش می دهد. اگر این ورق بر روی چوب اجرا شود، به دلیل این که چوب نیز تا حدی متوقف کننده صوت است، بنابراین تأثیر آن ها افزایش خواهد یافت.
علاوه بر مصالح ذکر شده، تمهیداتی از قبیل نصب شیشه دو جداره یا استفاده از مصالح پرزدار نظیر موکت کردن کف نیز در کاهش انتقال صوت تأثیر گذارند.
عایق صوتی کف و دیوار ساختمان
در راستای بهبود وضعیت ساختمان، توصیه اکید بر رعایت کلیه ضوایط و مقررات ملی ساختمانی و اجرای عایق صوتی کف و دیوار ساختمان است. به همین دلیل توصیه می شود ضمن صرفه جویی در مصرف انرژی و بهینه سازی ساختمان از حیث انرژی های گرمایشی و سرمایشی، تلاش کافی در جهت برآوردن همزمان نیازهای آکوستیکی ساختمان نیز به عمل آید.
نظر به اینکه در برخی موارد استفاده از دیوارها و یا سقف هایی که عملکرد مطلوب در برابر انتقال صوت داشته باشند میسر نیست، به همین دلیل استفاده از عایق های صوتی به عنوان یک راه حل مطلوب مورد توجه قرار می گیرند.
در به کارگیری این عایق ها ضمن عنایت به مشخصات کلی آن ها، می بایست توجه کافی به مسائل مربوط به حریق نیز معطوف شود تا از بروز مسائل و مشکلات پیش بینی نشده، جلوگیری به عمل آید. عایق های صوتی کف و دیوار، به عنوان یک فناوری نوین در مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن بررسی و با رعایت الزامات مربوطه مورد تایید قرار گرفته است.
برای عایق سازی دیوارهای ساختمان میتوان از انواع گچ پلیمری عایق بهره برد. این محصولات گچی با بهره‌گیری از ویژگی‌های خاص خود، یک عایق صوتی و حرارتی مناسب بوده و ضریب انتقال صوتی را تا حدود ۵۰ درصد کاهش خواهند داد. برای آشنایی بیشتر با این محصولات می‌توانید مقاله گچ های عایق را مطالعه کنید.
الزامات عایق فوم پلی یوررتان پاششی در محل
- به منظور برآورده کردن ضوابط مبحث هجدهم مقررات ملی ساختمان در مورد صدابندی هوابرد دیوارهای ساخته شده از عایق صوتی پیشنهادی، لازم است کلیه جزئیات اجرائی دیوار براساس موارد مندرج در صفحه ۱۳ کاتالوگ ارائه شده به مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن صورت پذیرد.
- استفاده از عایق صوتی گروه Syl به منظور کاهش صدابندی کوبه ای برای کف ها، در صورت برآورده ساختن الزامات مندرج در مبحث هجدهم مقررات ملی ساختمان ایران، مجاز می باشد.
- چنانچه هریک از عایق ها به صورت نمایان در ساختمان مورد استفاده قرار گیرند، خواص واکنش در برابر آتش آن ها باید بر حسب کاربری ساختمان و فضای موردنظر، با مقررات و آئین نامه های معتبر محافظت ساختمان در برابر آتش مطابقت نماید. در غیر اینصورت محافظت از آنها در برابر آتش باید بر حسب نوع ماده، کلاس واکنش در برابر آتش و مطابق با آئین نامه های معتبر صورت پذیرد. رعایت ضوابط مبحث سوم مقررات ملی ساختمان و آئین نامه ۴۴ این مرکز در مورد حفاظت ساختمان ها در برابر آتش الزامی است.
- رعایت کلیه مباحث مقررات ملی ساختمان ایران الزامی است.
- اخذ گواهینامه فنی برای محصول تولیدی، پس از راه اندازی خط تولید کارخانه، از مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن الزامی است.
