موزاییک

موزائیک چیست و انواع موزاییک چگونه ساخته می شود؟

موزاییک کف پوشی است متراکم، در حقیقت یک جور بتن یا قطعه سیمانی است که تراکم خود را یا از طریق فشار پرسی و یا از طریق لرزش به دست می آورد و از ماسه، سیمان، سنگ دانه، پودر سنگ و آب ساخته شده و در ابعاد و طرح های گوناگون وجود دارد.

به طور کلی موزاییک از دو سطح تشکیل شده است:

۱- لایه رویه و یا رنگ موزاییک

این لایه که نقش موزاییک را تشکیل میدهد و در آن از پودر سنگ، سیمان، آب و از ترکیبات دانه بندی شده و رنگی استفاده شده است.

۲- لایه زیرین یا نارین

این لایه از موزائیک دارای ضخامت بیشتری نسبت به لایه رویه می باشد نقش تحمل فشار را نیز بر عهده دارد و مانند لایه رویه از سیمان، آب و ماسه تشکیل شده است.

تاریخچه

واژۀ موزائیک به معنی نقش یا تصویری است که از چیدن تکه های کوچک رنگی سنگ، شیشه، سرامیک، کاشی و … در کنار یکدیگر تشکیل می گردد. حتی می توان از تکه های کاغذ و یا هر چیز دیگری استفاده نمود. شیشه های رنگی و سنگها در گذشته بیشترین استفاده را داشته اند و امروزه می توان علاوه بر آنها از سرامیک، کاشی و مواد جدیدی که تحت نام های مختلف به همین منظور تولید می شوند استفاده کرد.

شیشه در گذشته های بسیار دور گرانبها بوده و جنبۀ تزئینی داشته است و امروزه با اینکه انبوه، ارزان و متنوع در رنگ تولید می شود، بعد هنری خود را از دست نداده بلکه وارد عرصۀ نوین طراحی و معماری شده است.

در معماری قدیم ایران پنجره ها با پاره های کوچک شیشه رنگی در انواع نقش های زیبای هندسی و غیر هندسی تزئین می شدند. برخی از این پنجره ها اورسی نامیده می شوند. نمونه های این پنجره ها را می توان در کاخ گلستان مشاهده کرد. این هنر که از عصر باستان همواره جزئی از زندگی بشر بوده است، چشم اندازهای زیباتری را برای زندگی فردا ایجاد خواهد کرد.

هنر موزائیک نیز بیش از همه در معماری سرزمین ایران و به خصوص در بناهای مذهبی به کار گرفته شده است. این هنر در به وجود آوردن فضاهای رنگارنگ تأثیر بسزایی بر بیننده دارد. اکتشاف خشت های لعاب دار چغازنبیل، جام موزائیکی مارلیک که متعلق به هزارۀ اول پیش از میلاد است و آجرهای لعاب دار رنگین و منقوش به جا مانده از زمان هخامنشیان، همگی حکایت از قدمت این هنر در ایران دارد.همچنین به عنوان نمونه ای از آثار پس از اسلام می توان از مسجد شیخ لطف الله در اصفهان نام برد.

متاسفانه علی رغم پیشینه این هنر در ایران، در این زمینه در معماری امروز کشورمان کمتر فعالیتی صورت گرفته و جایگاه این هنر در اطراف ما خالی است و حتی می توان گفت جایگاه قدیمی خود را نیز از دست داده است، چنانکه تقریباً امروزه در بناهای جدید موزائیک و شیشه رنگی دیده نمی شود.

زیبایی در ایجاد و ارزش نهادن به فضاهای مختلف

هنگامی که قطعات کوچک و رنگین شیشه، سنگ، یا کاشی کنار هم قرار می گیرند و تصاویر گوناگون یا طرح های تزیینی پدید می آید، به این کار موزائیک گفته می شود؛ این هنری باستانی است که همواره در حال کشف مجدد است. در این پیدایی دائمی، موزائیک به عنوان یک هنر تزیینی چون نقش روی دیوار، آشنا ولی پیش پا افتاده می نماید تا بالاخره در دستان چیره دست یک هنرمند قرار گیرد، آنگاه این بیان هنری به طراوت و تازگی ذهن خالق آن خواهد شد.
قطعات سنگی ای که برای یک طرح موزائیک کف به کار می روند آن قدر کوچک هستند که این طرح موزائیک در واقع نقاشی با سنگ محسوب می شود و از این رو موزائیک کف ، پا را بسیار فراتر از محدوده های این رسانه گذاشته است. امروزه موزائیک ها را به همان طریقی درست می کنند که روزگاری به عنوان مواد کفپوش در پومپئی به کار می رفت. بدین ترتیب که قطعات کوچک سنگی را برداشته و با دست در ملات قرار می دهند. این روش فوق العاده ساده از لحاظ طراحی انعطاف پذیر محسوب می شود و به همین خاطر کفپوش های موزائیک را دائماً در لبه برش سبک فضاهای داخلی قرار می دهد. بنابراین جای تعجب نیست موزائیک که در تمام دوره ها از عهد باستان گرفته تا به حال استفاده می شده و نمایانگر قدرت صاحب خانه بوده است، همواره کفپوشی والا و مظهر عشق به سبک های نوین شمرده شده؛ حتی امروزه نیز تفاوتی حاصل نشده : کفپوش های موزاییک به طور مرسوم دارای رنگ ها و طرح های بی حد و اندازه ای هستند.

آماده

روشی ارزان تر برای پوشش کف؛ استفاده از موزائیک های آماده برای خلق مرزها و عناصر تزیینی است. پس زمینه مشبک می تواند برای هرگونه پوشش کف استفاده شود؛ گرچه استفاده از سنگ رایج تر است. امواج پیچشی، درختان مو یا برگ های پاییزی برخی اوقات حاشیه یک طرح ساده را تشکیل می دهند. می توانید با تدبیر و تمهیدی که می اندیشید، عناصر تزیینی موزائیک را داخل کاشی های سرامیک یا حتی درون کفپوش های چوبی درج نمایید تا در کل یک جنس مخلوطی مطابق با سلیقه تان به وجود آید.

مثلاً شاید تمایل داشته باشید تصویری رنگی در کف آشپزخانه نقش بزنید. احتمالاً قطعه ای موزاییک به رنگ کفپوش های ورودی می تواند حروف اول اسم صاحبخانه را بر خود داشته باشند که این نیز موقعیت برجسته و والای صاحبخانه را می رساند. یا در نظر بگیرید چه هیجان انگیز خواهد شد اگرموزاییک های شیشه ای داخل قطعات سنگ مرمر قرار گیرند. این قطعات شیشه ای مانند جواهری گرانبها از سطح کدر و مات اتاق بازتاب می کنند. در واقع هیچ محدودیتی وجود ندارد. موزاییک ها همان قدر به آرامی بر کف حمام جای می گیرند که بر کف اتاق پذیرایی.

همچنان که می توانید وسایل و لوازم مختلف را با افزودن چیزهای مناسب غنا بخشید، این مطلب درباره کف اتاق نیز صادق است که می تواند با موزاییک آراسته شود، اما تصاویر سنگی چند منظوره تر از لوازم پارچه ای هستند؛ در یک ترکیب شورانگیز، قطعات کنار هم ردیف شده موزائیک می تواند مانند یک ستاره نقشی محوری در طراحی کف اتاق ایفا کند. معدودی از طرح های کف ، حالتی پر اقتدار بسان کف های تماشایی تشکیل شده از سنگ های رنگی دارا هستند. اگر خواهان طرحی رنگی و ظریف هستید، قطعات موزاییک را برای پوشش کف مد نظر قرار دهید.

تک لایه چیست؟