بگ فیلتر

بگ فیلتر چیست

فیلتر های کیسه ای کارخانه ها و صنایع گچ و سیمان

بگ فیلتر یا فیلتر کیسه ای، نام دستگاهی است که در صنایع مختلف مانند کارخانه های تولید گچ و سیمان جهت انجام غبارگیری گازهای خروجی از خط تولید استفاده میشود که در آن از تعداد زیادی کیسه استفاده شده است.

کاربرد

فیلتر کیسه‌ای که در انگلیسی با نام bag filter شناخته می‌شود، عبارت است از محفظه‌ای شامل تعدادی کیسه (که می‌تواند از جنس‌های مختلف باشد) که با عبور گاز حاوی غبار از دریچه ورودی و حرکت به سمت خروجی فیلتر، غبار موجود روی سطح خارجی کیسه‌ها می‌نشیند. سپس در مقاطع زمانی معین با دمیدن هوا فشرده و یا لرزش، غبار موجود بر کیسه تکانده شده و به بخش زیرین فیلتر (هاپر) ریخته شده و بدین ترتیب غبار مضر از گاز جدا می‌شود.

غبارگیر خشک

این دستگاه در صنایع مختلف معدنی نظیر کاشی ، چینی، پودرهای میکرونیزه، صنایع سیمان ، فولاد و …کاربرد دارد.

در دستگاه بگ فیلتر غبار ایجاد شده از دستگاه های مختلف توسط هود ها و کانالها از منافذ غبارخیز جمع آوری و به صورت شناور در بستر سیال عامل به سمت دستگاه غبارگیر انتقال داده می شوند که این انتقال توسط یک دستگاه فن با  ایجاد فشار منفی در داخل شبکه و دستگاه ها انجام می گیرد. سرعت انتقال درداخل کانالها تابع از خواص فیزیکی ذرات غبار می باشد ولی محدوده  مجاز طراحی بین  ۱۰ – ۲۰ متر بر ثانیه در نظر گرفته می شود.

غبار به همراه هوا وارد محفظه اصلی دستگاه بگ فیلتر (اتاق کثیف) می‌گردند و پس از عبور از کیسه ها که از جنس الیاف با  خواص و دانسیته متفاوت ساخته  شده اند عبور و غبار راه جای می گذارند و هوای تصفیه شده پس از عبور از محفظه تمیز وارد فن و از اگزوز خارج می گردد.

کیسه ها پس از مدت زمان خاصی توسط غبار پوشیده خواهند شد و در این زمان سنسور اختلاف فشار که اختلاف فشار هوا  قبل و بعد از کیسه را کنترل می نماید، فرمان تمیز کاری را صادر می کند. سیستم تمیز کاری شامل یک دستگاه میکروکنترلر منبع هوای فشرده، شیرهای برقی جهت عبور هوای تمیزکاری، شبکه لوله های هوای فشرده و ونتوری های مربوطه می باشد.

به این ترتیب وقتی که  میزان افت فشار قبل و بعد از کیسه ها به مقدار مشخصی برسد میکروکنترلر فرمان بازشدن به شیر برقی را صادر می نماید و شیر برقی در زمانی حدود ۱۰۰ تا ۲۵۰  هزارم  ثانیه باز و هوای فشرده با فشار ۶ بار از طریق لو له ها به دهنه کیسه که ونتوری می باشد، هدایت می گردد که باعث  ایجاد یک موج ضربه روی کیسه ها و تخلیه غبار کیسه ها می گردد.

بگ فیلتر را باتوجه به معلومات زیر و با استفاده از معادلات مربوط طراحی و محاسبه می شود:

• توزیع قطر ذرات غبار در واحد جرم
• دبی گاز
• چگالی گاز
• چگالی غبار
• چگال توده‌ای غبار
• دمای گاز
• مقدار مجاز مقاومت آئرودینامیکی ویژه بگ فیلتر (افت فشار)
• بازدهی مورد نظربر حسب درصد
• مقدار بخار آب موجود در گاز

نحوه عملکرد

بیشتر بگ فیلترها یا سیستم‌های غبارگیر کیسه‌ای از کیسه‌های پارچه‎ای بلند و استوانه‌ای شکل ساخته می‌شود. البته سیستم‌های غبارگیر کیسه‌ای دارای اجزای دیگر نیز می‌باشد لیکن این بخش مهم‌ترین بخش سیستم‌های بگ فیلتر می‌باشد.

انتخاب نوع پارچه و جنس فیلترهای کیسه‌ای به نوع آلاینده، دمای هوای ورودی، غلظت آلاینده ها و برخی مسائل فنی دیگر وابسته است که باید در انتخاب نوع و جنس کیسه به آن‌ها توجه کافی داشته باشیم و این موارد تاثیر مستقیمی بر نحوه عملکرد سیستم غبارگیر خواهند داشت.

زمانی که گازهای محتوی ذرات آلاینده وارد سیستم غبارگیر کیسه‌ای می‌شود، از سطح کیسه فیلتر عبور کرده و سطح فیلترها که حاوی مخروط‌های کوچک است، اجازه ی خروج ذرات را از سطح فیلتر کیسه‌ای نمی دهد؛ به همین دلیل بر روی سطح کیسه‌های فیلتر، یک لایه ای از ذرات آلاینده و مضر تشکیل می‌شود و این روند ادامه پیدا می‌کند تا جایی که به دلیل پر شدن تمام مخروط‌های کیسه فیلتری با ذرات آلاینده، دیگر هوا نمی تواند از سطح فیلتر کیسه‌ای عبور کند؛ در این هنگام سیستم تمیزکننده بصورت دستی یا خودکار وارد عمل شده و کیسه ها را تکان داده یا به اصلاح می‌تکاند یا غبار موجود روی کیسه بر درون مخزن سیستم بگ فیلتر ریخته شود و مجددا عملیات جداسازی ذرات آلاینده از گازهای خروجی آغاز گردد.

البته باید توجه داشته که کیسه‌های سیستم غبارگیر باید در دوره‌های زمانی خاص تعویض گردد. این دوره‌های زمانی معمولا با توجه به زمان کارکرد خط تولید یا مقدار کالای تولید شده تعیین می‌گردد.

اجزا فیلتر غبارگیر کیسه ای

اجزای مختلف و اصلی سیستم های فیلترهای غبار گیر که اصولا در تمامی انواع مهندسی های این محصول میان سازندگان مختلف این نوع دستگاه مشترک است عبارتند از:

1. فیلترهای کیسه‌ای و محفظه نگهدارنده آن‌ها
2. پوسته و محفظه‌ی اصلی بگ فیلتر
3. هاپر
4. سیستم تخلیه غبار از غبارگیر
5. سیستم پاکسازی فیلترهای کیسه ای
6. کمپرسور هوا جهت تهیه هوای فشرده
7. فن

نقشه

در شکل زیر نقشه‌ای ساده و ابتدایی از نحوه عملکرد کلی سیستم فیلتر کیسه ای نمایش داده شده است.

سازنده

سازنده بگ فیلتر بطور معمول شرکت های مهندسی و ماشین سازی هستند و بعنوان مثال در صنعت گچ، همان شرکت هایی که سازنده خط تولید گچ ساختمانی هستند، سازنده سیستم های فیلتر غبارگیر کیسه ای نیز می‌باشند. اما امروزه با پیشرفت های حاصل شده در امر فیلتراسیون هوا و گازهای آلاینده خروجی، ساخت تجهیزات فیلترینگ هوا به یک زمینه کاری تخصصی تبدیل شده است؛ بطوریکه بسیاری از شرکت های ماشین سازی بطور تخصصی فقط سازنده ماشین آلات فیلتر کیسه ای هستند.

انواع تجهیزات غبارگیر

در حال حضار از سه نوع فیلتر برای غبارگیری گازهای خروجی از کوره مواد خام کارخانجات سیمان استفاده می‌گردد.

• فیلتر الکتریکی Electrostatic Precipitator ESP
• فیلتر کیسه‌ای یا بگ فیلتر Bag house
• فیلتر هیبرید Hybrid Filter

در سطور زیر ضمن ارائه توضیحات کلی در مورد نحو عمل‌کرد هر کدام از سه نوع فوق‌الذکر مزایا و معایب هر کدام که دلیل انتخاب و یا عدم انتخاب می‌گردد، توضیح داده می‌شود.

فیلتر الکتریکی ESP

فیلتر الکتریکی از مجموعه‌ای از صفحات جمع کننده و الکترودهای تخلیه تشکیل یافته است که به‌صورت ردیف‌های یک در میان و با فاصله مشخص (۲۰۰mm) از بالا آویزان شده‌اند. الکترودهای تخلیه به ولتاژ یکسو شده (DC) بالا نزدیکی فشار قوی با پلاریته منفی و صفحات جمع کننده به‌بار مثبت (عملاً به زمین) وصل می‌شوند. در ولتاژهای DC بالا در نزدیکی الکترودهای منفی تخلیه کرونا (corona) اتفاق می‌افتد. گاز به همراه ذرات غبار به‌طور افقی از بین صفحات جمع کننده و الکترودهای تخلیه عبور می‌کند.

مولکول‌های گاز یونیزه شده (با بار منفی) طی حرکت به سمت صفحات جمع کننده ذرات در حال عبور را باردار می‌کند میدان الکتریکی ذرات به سمت صفحات جمع کننده می‌کشاند (و روی این صفحات می‌نشاند) با ارتعاش ناشی از ضربت چکش مواد از روی صفحات جدا و وارد قیف شده و به‌وسیله نقاله زیر قیف از فیلتر خارج می‌شود. در داخل الکتروفیلتر سطح مقطع عبور جریان گاز نسبتاً زیاد و در نتیجه سرعت عبور گاز کم می‌باشد و به این جهت افت فشار دو سر یک فیلتر کم (حدود ۲.۵ mbar) می‌باشد که این مورد یکی از نکات مثبت فیلترهای الکتریکی است.

پارامترهای مهم فرآیندی که بر راندمان الکتروفیلترها اثر دارند عبارتند از: دبی حجمی گاز، دما و رطوبت.

دبی حجمی گاز (Q:M^۳/H) و سرعت گاز (V:M/S) با توجه به‌طول فیلدهای الکتریکی، زمان ماندگاری ذرات در فیلتر و در نتیجه میزان جذب آنها را تعیین می‌کند. دما و رطوبت اثر قابل توجهی بر مقاومت الکتریک ذرات دارند و در نتیجه از مهمترین عوامل مؤثر بر راندمان الکتروفیلتر می‌باشند. در واقع تأثیر دبی حجمی گاز، دما و رطوبت با راندمان الکتوفیلتر و در نتیجه غبار خروجی (emission) نقطه ضعف اساسی فیلترهای الکتریکی را به‌وجود آورده است.

کنترل دما و رطوبت (کاهش دما و افزایش رطوبت) در صنعت سیمان توسط برج خنک‌کن انجام می‌شود و به همین جهت عمل‌کرد الکتروفیلتر تحت تأثیر برج خنک‌کن می‌باشد.

فیلترهای کیسه‌ای بگ‌ هاوس

فیلترهای کیسه‌ای (بگ فیلتر) جریان گاز از داخل پارچه فیلتر عبور داده می‌شود ذرات غبار روی سطح پارچه می‌نشیند لایه غبار (Dust Cake) که روی سطح پارچه تشکیل می‌شود با تکاندن پارچه به روش‌های مختلف از کیسه جدا شده و وارد قیف می‌شود. برای اینکه لایه غبار روی کیسه افت فشار زیادی برای عبور جریان گاز ایجاد نکند احتیاج به سطح پارچه بزرگی می‌باشد و برای اینکه سطح بزرگی از پارچه در یک فضای محدود جای‌گیرد پارچه فیلتر را به‌صورت کیسه‌های استوانه در می‌آورند که به این مجموعه کیسه‌های استوانه در یک محفظه (بگ‌ هاوس) گفته می‌شود.

اندازه یک بگ‌هاووس به دبی حجمی گاز و به نسبت دبی حجمی گاز به سطح پارچه یا (Air to cloth ratio: A/C) بستگی دارد. مقدار A/C به غلظت گاز، دما روش Cleaning (نحوه تمیز کردن کیسه) و سطح تکنولوژی فیلتر بستگی دارد. فیلترهای کیسه‌ای را عموماً بر حسب نوع روش Cleaning تقسیم‌بندی می‌کنند. در گذشته عموماً بر حسب نوع روش Cleaning تقسیم‌بندی می‌کنند. در گذشته عموماً از Mechanical Shaking و بعضاً از Reverse air استفاده می‌شده است.

لیکن در حال حاضر از روش Pulse jet cleaning استفاده می‌گردد. در بگ فیلتر نوع Pulse jet برای جلوگیری از جمع شدن کیسه‌ها در داخل آنها از قفسه‌های فلزی استوانه‌ای (گاهی با مقطع بیضی) به‌نام Cage استفاده می‌شود. Cage و کیسه به‌صورت عمودی از یک صفحه سوراخ‌دار که به آن Tube Sheet گفته می‌شود آویزان می‌گردد. برای جدا کردن لایه خاک نشسته روی سطح بیرونی کیسه‌ها از پالس هوای فشرده با فشار بالا که به دهانه باز کیسه‌ها از بالا وارد می‌شود استفاده می‌گردد.

نوع کیسه مورد استفاده در بگ فیلتر براساس مشخصه‌های فرآیندی گاز، دما، رطوبت، نوع گاز (وچود و یا عدم وجود گازهای حاصل احتراق) و میزان سایندگی ذرات غبار انتخاب می‌گردد. پارچه مورد استفاده برای غبارگیری گازهای خروجی از کوره مواد خام خطوط تولید سیمان معمولاً از جنس فایبر گلاس با پوشش (Membrane) از جنس PTFE معمولاً از جنس فایبرگلاس با پوشش (Membrane) از جنس ptfe می‌باشد که تحمل دمای تا ۲۶۰ درجه C را دارد.

وجود membranc مانع ورود ذرات ریز غبار به داخل پارچه و مانع افزایش افت فشار دو سرکیسه‌ها در طی زمان بهره‌برداری شود. ولی در هر صورت افت فشار دو سر فیلترهای کیسه‌ای بین ۱۲ تا ۱۵ میلی بار (حدود ۵ برابر فیلتر الکتریکی) می‌باشد که این مورد یکی از نقاط ضعف فیلترهای کیسه‌ای است نقطه ضعف دیگر فیلتر کیسه‌ای محدودیت تحمل دمای پارچه ۲۶۰ درجه C (در زمان‌های کوتاه تا ۲۸۰ درجه C) می‌باشد که در صورت بالا رفتن دما از مقدار فوق پارچه غیر قابل استفاده خواهد شد.

در فیلترهای کیسه‌ای نیز برای کاهش دما عموماً از برج خنک کن استفاده می‌شود. گرچه کاهش دما به ۲۶۰ درجه C برای قابل تحمل شدن برای پارچه کفایت می‌کند. لیکن چون کاهش دما باعث کاهش دبی حجمی گاز و در نتیجه کاهش سطح پارچه مورد نیاز می‌گردد. به این جهت در فیلترهای کیسه‌ای نیز دما در محدوده ۱۵۰ تا ۲۰۰ درجه سانتیگراد تنظیم می‌گردد.

مهمترین مزیت فیلتر کیسه‌ای در این نکته است که راندمان غبارگیری و میزان غبار خروجی آن با تغییر دما، رطوبت و حجم گاز تغییر محسوسی ندارد.

فیلتر هیبرید Hybridfilter

در فیلتر هیبرید از دو روش غبارگیری توأماً استفاده می‌شود:

۱٫ جذب غبار با استفاده از نیروی الکترو استاتیکی در فیلد الکتریکی

۲. جداسازی غبار با استفاده از پارچه فیلتر در قسمت کیسه‌ای فیلتر هیبرید با بهره‌گیری از مزایای دو روش غبارگیری، در واقع یک سینرژی بین دو عمل‌کرد فوق به‌وجود می‌آورد که نتایج بسیار ارزشمندی دارد که در ذیل توضیح داده می‌شود:

فیلتر هیبرید از یک بخش الکتریکی و یک بخش کیسه‌ای جدا و پشت سر هم که هر دو در یک محفظه قرار دارند، تشکیل یافته است. بخش الکتریکی مشابه یک فیلد الکتریکی الکترفیلتر است بخش کیسه از مجموعه‌ای از کیسه‌ها تشکیل شده است که تقریباً مشابه یک فیلتر کیسه‌ای می‌باشد. جریان گاز ابتدا وارد قسمت الکتریکی می‌شود و تحت تأثیر میدان الکترواستاتیکی حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد غبار جذب صفحات می‌شود. ذرات غبار باقی‌مانده که بخش کیسه‌ای وارد شده و روی سطح کیسه می‌نشینند.

این ذرات باردار روی کیسه‌ها یک لایه غبار با فضای متخلخل به‌وجود می‌آورند که عبور گاز از بین لایه غبار را تسهیل می‌نماید. این امر باعث می‌شود علی‌رغم بزرگتر بودن سرعت عبور گاز از پارچه در فیلترهای هیبرید نسبت به فیلتر کیسه‌ای افت فشار ایجاد شده بسیار کمتر از فیلتر کیسه‌ای باشد که نتیجه آن امکان استفاده از سطح پارچه کمتر برای یک حجم مشخص گاز (یعنی A/C) بالاتر می‌باشد. مقدار A/C می‌تواند ۲۰ تا ۳۰ درصد بالاتر از فیلتر کیسه‌ای باشد و به‌همین نسبت سطح کیسه، تعداد cageها و شیرها کاهش می‌یابد.

نکته بسیار با اهمیت دیگر در فیلترهای هیبرید این است که با توجه به جذب بخش عمده غبار در قسمت الکتریکی بار غبار بسیار کمتری به بخش کیسه‌ای وارد خواهد شد که این امر باعث کاهش تعداد دفعات ارسال پالس‌های تمیز کننده که نتیجه آن افزایش عمر کیسه‌ها، افزایش عمر Pilot valve , Diaphragm و همچنین کاهش مصرف هوای فشرده می‌باشد.

معیارهای انتخاب نوع غبارگیر

معیارهای انتخاب به دو گروه معیارهای اقتصادی و زیست محیطی قابل تقسیم می‌باشند.

معیارهای زیست محیطی عبارتند از:

۱) غلظت غبار خروجی در شرایط نرمال بهره‌برداری

۲) غلظت غبار خروجی در شرایط غیر نرمال بهره‌برداری

غبار خروجی در شرایط نرمال بهره‌برداری

انتخاب و طراحی تجهیزات غبارگیر بر مبنای مشخصات فرآیندی، حجم گاز، رطوبت مشخصه‌های غبار داده شده انجام می‌گیرد.

امروزه با استفاده از الکتروفیلتر در شرایط نرمال بهره‌برداری کاهش غبار خروجی به ۵۰mg/nm^۳ به آسانی انجام می‌شود و نیز دستیابی به ۲۰-۳۰mg/nm^۳ با طراحی مناسب و افزایش سطح صفحات مسیر ولی رساندن غبار خروجی به ۱۰mg/nm^۳ باعث افزایش بیش از اندازه سطح فیلتر اسیون و ابعاد فیلتر گردیده و به ندرت انجام می‌شود.

در فیلتر‌های بگ‌هاووس و هیبرید دستیابی به خروجی کمتر از ۲۰mg/nm^۳ به پائین نه تنها به آسانی مسیر می‌باشد بلکه در واقع خروجی بالاتر از مقدار فوق‌ اصولاً موضوعیت ندارد (مگر اینکه در طراحی، انتخاب پارچه و یا اجراء اشکالی وجود داشته باشد). غبار خروجی از فیلتر بگ‌هاووس معمولاً برای ۲۰ و یا ۱۰mg/nm^۳ گارانتی می‌شود این عدد برای فیلتر هیبرید ۱۰mg/nm^۳ می‌باشد. قابل ذگر است که در عمل نیز در تمام فیلترهای هیبرید که توسط شرکت ELEX ارائه شده است غبار خروجی کمتر از mg ۵/nm^۳ بوده است. در فیلتر هیبرید فارس این عدد در ابتدای راه‌اندازی ۲mg/nm^۳ و براساس آخرین اندازه‌گیری انجام شده غبار خروجی ۱mg/nm^۳ بوده است.

ذکر این نکته ضروریست که تحقیقات در چندین سال گذشته نشان داده است اثرات منفی نشستن ذرات ریز (کوچکتر از ۲.۵ میکرون) روی شش‌ها بسیار بیشتر از ذرات درشت می‌باشد و به همین جهت در کشورهای توسعه یافته علاوه بر محدودیت‌ کاهش غبار خروجی از دودکش‌ها به ۲۰ یا ۱۰mg/nm^۳ محدودیت دیگری تحت عنوان ۲.۵ PM اضافه شده است بدین معنی که غلظت ذرات غبار کوچکتر از ۲.۵ میکرون نیز باید از میزان مشخصی کمتر باشد.

قابل ذکر است که در فیلترهای الکترواستاتیکی راندمان غبارگیری برای ذرات ۰.۱۵ تا ۱.۵ میکرون بسیار کم و بریا ذرات بزرگتر و کوچکتر از محدوده فوق بالا می‌باشد. در فیلترهای بگ هاووس که از پارچه فایبر گلاس با پوشش PTFE استفاده می‌شود راندمان غبارگیری تا محدوده ۰.۵ میکرون بالا و برای ذرات ریزتر راندمان پائین می‌آید. در فیلترهای هیبرید که از هر دو تکنولوژی استفاده می‌شود نه تنها راندمان غبارگیری آن بالاتر از هر کدام از دو روش دیگر غبارگیری است بلکه مقدار ۲.۵ PM آن نیز کمتر می‌باشد.

مزیت ذکر شده فوق برای فیلتر هیبرید یکی از دلایل تحقیقات متعددی است که مراکز تحقیقاتی و شرکت‌های مختلف در اروپا و آمریکا برای ترکیب کردن تکنولوژی فیلترهای الکتریکی و کیسه‌ای در حال اجراء دارند.

خرید غبار

در صنعت گچ، غبار جمع آوری شده در مخازن بگ فیلتر دارای مشتری‌های خاص می‌باشد که از این غبار جمع آوری شده بعنوان گچ مخصوص مجسمه سازی و قالب ریزی استفاده می‌کنند و کارخانجات گچ می‌توانند این محصولات را در اختیار چنین مصرف‌کنندگانی قرار دهند. 

پارچه فیلتر کیسه ای

پارچه فیلتر کیسه ای دارای انواع و ابعاد مختلف می‌باشد که باید با توجه به نوع، میزان آلایندگی و حجم گازهای ورودی به بگ فیلتر به دقت و بر اساس نظرات کارشناسی تعیین گردد. توجه داشته باشد که همواره این کیسه ها باید در فواصل زمانی مشخص تعویض گردد تا میزان آلایندگی گازهای خروجی به حداقل ممکن کاهش پیدا کند.

البته تعویض این فیلترها قبل از فرارسیدن زمان مناسب و پیش از موعد مشخص باعث تحمیل هزینه های اضافی به کارخانه شده و از طرفی در صورت تعلل در تعویض فیلترها با این خطر که کارکنان در معرض ارتباط و تنفس هوای حاوی آلاینده های خطرناک قرار می‌گیرند مواجه خواهیم شد. از طرفی مسدود شدن و گرفتگی فیلتر های کیسه ای هزینه های مربوط به عملکرد سیستم تولید هوای فشرده افزایش می‌یابد هم چنین سبب افزایش فشار بر روی قطعاتی همچون فن، موتور الکتریکی و افزایش دمای آن می‌گردد.

برخی از انواع پارچه فیلتر کیسه ای عبارتند از:

فیلتر کیسه ای پلی استر

فیلتر کیسه ای پلی پروپیلن

فیلتر کیسه ای نومکس

فیلتر کیسه ای پلی آمید

فیلتر کیسه ای آکرلیک

فیلتر کیسه ای تفلنی

فیلتر کیسه ای فایبر گلاس

فیلتر کیسه ای نایلونی

کاربرد در صنعت گچ

استقرار سیستم غبار زدایی کیسه ای در کارخانجات گچ برای کاهش آلایندگی گازهای خروجی از کوره گچ پزی، اجباری بوده و همه واحدهای تولیدکننده گچ ساختمانی موظف هستند از این سیستم با تایید سازمان حفاظت از محیط زیست و سازمان ملی استاندارد استفاده کنند و کیسه های فیلتر آن را در فواصل زمانی مشخص تعویض نمایند تا گازهای خروجی از کوره های تولید گچ، حداقل میزان آلایندگی زیست محیطی را داشته باشند.

در تصویر زیر یک سیستم فیلتر کیسه ای استاندارد در صنعت گچ را می‌بینید که مشغول به فعالیت بوده و گازهای خروجی کوره تا حد ممکن عاری از آلاینده گردیده است.

غبارگیری در کارخانه گچ

عمل غبارگیری در کارخانجات تولید گچ ساختمانی معمولا” به صورت خشک انجام می‌پذیرد. مقدار غبار حاصل در کارخانجات تولید گچ نسبت به نوع کوره متفاوت است. اما از آنجایی که امروزه بخش زیادی از کارخانجات تولید گچ از کوره‌های دوار برای تولید گچ استفاده می‌کنند، سیستم غبارگیر کیسه‌ای (بگ فیلتر) مناسب‌ترین روش غبارگیری گازهای خروجی از خطوط تولید گچ خواهد بود.

برای غبارگیری گچ اغلب از الکتروفیلتر استفاده می‌شود و سرند و آسیاب و همچنین سیستم انتقال گچ پخته شده را بوسیله لوله به این فیلتر متصل می‌نماید. نکته دیگر اینکه در صنعت گچ روش فیلتر مرطوب به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اما مهم‌ترین و پرکاربردترین روش غبارگیری در صنعت گچ، غبارگیری بوسیله فیلترهای کیسه‌ای و سیکلون نیز است که در بسیاری از کارخانجات تولید گچ خارجی و داخلی وجود دارد که نتابج مطلوبی داشته و در برخی موارد نتیجه بهتری داشته است.

عملکرد غبارگری بوسیله فیلترهای کیسه ای و سیکلون

غبار موجود در سیستم گاز خروجی کوره ابتدا وارد دستگاه الکتروفیلتر شده و ذرات ریز آن با کمک الکترود مخصوص، یونیزه میشود و دارای بار منفی میگردد و توسط الکترود دیگری که در مقابل آن قرار دارد بنام الکترود رسوب ذرات غبار جذب و از هوای ورودی جدا میگردد. این ذرات که به جداره دیوار الکترودها جذب شده اند توسط سیستم کوبنده یا تکان دهنده ای هرچند مدت کوتاه ضربه زده و یا تکان داده میشود و ذرات ریز غبار جذب شده از آن جدا و به داخل ظرف زیر الکترو فیلتر وارد و از آنجا به خارج حمل میگردد.

توان جدایش با راندمان الکتروفیلتر معمولا” بستگی به سرعت گاز ورودی دارد و هرچه سرعت کمتر باشد راندمان جذب غبار بیشتر خواهد بود. بین این دو نوع الکترود جریان مستقیمی در حدود ۳۰ الی ۸۰ کیلوولت جریان دارد. مهم در این سیستم غبارگیری مقاومت مخصوص بارگیری ذرات غبار است و هر چه این مقدار بیشتر باشد جدایش ذرات کمتری صورت میگیرد

فیلترهای کیسه ای یا پارچه ای در خط تولید کارخانه گچ که بصورت مکانیکی عمل میکنند طوری است که تعدادی کیسه های پارچه ای مخصوص در یک اتاق قرار داده میشود و گاز محتوی غبار وارد این کیسه ها شده و با فشار هوایی که توسط فن های قوی که در پشت آن قرار دارد و یا مکندگی شدید هوا ، هوای تصفیه شده از خلل و فرج کیسه ها خارج و ذرات غبار در داخل کیسه باقی میماندو از آنجا به داخل محفظه جمع آوری غبار ریخته و سپس هوای تصفیه شده وارد لوله هوا گشته و به خارج هدایت میگردد.

البته در اینجا احتمال مسدود شدن خلل و فرج کیسه ها زیاد است که توسط سیستم تکان دهنده مکانیکی هر از چند گاهی بطور متناوب کیسه ها را تکان داده و منجر به پاک شدن خلل و فرج می‌گردد. ضمن اینکه باید توجه داشت که در دوره های زمانی مشخص باید نسبت به تعویض کیسه ها اقدام نمود.