خواص گچ

مشخصات، خواص و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی انواع گچ ساختمانی

زود گیر بودن گچ

یکی دیگر از خواص گچ زمان گیرش آن می باشد. ملات گچ ساختمانی معمولی ازجمله ملاتهایی است که بسیار زود گیر می باشد و در حدود ۱۰ دقیقه سخت می گردد این خاصیت به ما امکان می دهد که تیغه های ۵ سانتی متری و همچنین طاقهای ضربی را که باید قبل از چیدن هرردیف آجر، ردیفی که قبلا ًچیده شده است سخت شده و در جای ایستا باشد با این ملات بسازیم.

البته این زمان گیرایش مربوط به گچ های ساختمانی معمولی است و انواع گچ های پلیمری پاششی و دستی دارای زمان گیرایی بسیار بالاتری میباشد.

جهت اطلاع از ویژگی های گچ پلیمری به لینک های زیر مراجعه فرمایید.

خاصیت ازدیاد حجم گچ

گچ تنها ملاتی است که درموقع سخت شدن درحدود یک در صد به حجمش اضافه میشود و پس از خشک شدن تقلیل حجم پیدا نمی کند. – یک نوع سیمان انبساطی نیز به بازار عرضه شده است ولی درایران بطور معمول ساخته نمی شود. با استفاده از این خاصیت است که ما می توانیم سطوح وسیعی را با آن اندود کنیم زیرا این اندود بعلت آنکه درموقع سخت شدن ازدیاد حجم پیدا می کند خلل و فرج خود را پر کرده و درآن ایجاد ترک و شکاف نمیشود و درنتیجه حشرات نمیتوانند در آنجا لانه کرده و بالاخره برای اندود داخل اطاقها کاملا ًبهداشتی می باشد.

مقاومت در مقابل آتش سوزی گچ

با توجه به اینکه گچ سخت شده مانند سنگ دارای دو ملکول آب تبلور می باشد اگر لایه گچ درمقابل حرارت ناشی از آتش سوزی قرار بگیرد این آب تبلور دراثر حرارت دوباره از گچ جدا شده و بصورت یک لایه ازآب درمقابل آتش قرار گرفته و براق مدت دو تا سه ساعت می تواند درمقابل سرایت آتش به فضاهای دیگری مقاومت نماید.

خاصیت اکوستیک بودن گچ

گچ درمقابل ارتعاشات صوتی رفتار مطلوبی دارد و تقریبا ًبین ۶۰ الی ۷۵ درصد این ارتعاشات را بخود جذب نموده و مانع انعکاس آن می شود و درنتیجه از ایجاد پژواک جلوگیری می کنند این حد جذب ارتعاش برای اطاقهای زندگی و کلاسهای درس و حتی سالنای کوچک کنفرانس کافی میباشد. البته سالنهای بزرگ اجراء موسیقی و یا تئاتر می باید با وسائل بهتری اکوستیک شوند.

ارزانی گچ

قیمت یکی دیگر از خواص گچ می باشد که برای مصرف کننده بسیار مهم می باشد. گچ بعلت ارزانی و سهل الحصول بودن درهمه کارگاههای به مقدار کافی وجود داشته و مورد استفاده میباشد باید توجه نمود چنانچه گچ ازلحاظ قیمت گران باشد تا باین حد نمی تواند مورد استفاده و بهره برداری قرارگیرد.

خاصیت پلاستیک بودن گچ

ملات گچ بعلت خاصیت شکل پذیری فوق العاده ای که دارد می توان با آن شکلها و نقش های زیبایی بوسیله هنر گچ بری بوجود آورد و بدینوسیله درفضاهای ساختمان زیبایی مخصوص ایجاد کرد وهمچنین سطوح وسیعی رابا آن اندود نمود.

رنگ گچ

ملات گچ پس از مصرف و خشک شدن سفید رنگ میشود و این سفیدی به ساختمان جلوه خوبی میدهد و در نتیجه یکی از بهترین اندودهای ساختمان میباشد.

بطور نسبی، سفیدی گچ سمنان بیش از ۸۵% است.

خاصیت رنگ پذیری گچ

اندود گچ پس از گچ کاری و خشک شدن تقریبا ًهرنوع رنگی را بخود میپذیرد و بدینوسیله می توانیم فضاهای مورد استفاده خود رابه رنگ دلخواه خود رنگ آمیزی نماییم و بدین جهت برای اندود فضاهای داخل ساختمان مصالح مناسبی است.

• داده‌های فنی بیان شده در شرایط استاندارد آزمایشگاهی بطور حدودی ارزیابی شده است. در شرایط کارگاهی امکان تغییرات وجود دارد.

گیرش اولیه و ثانویه نوشته شده در جدول فوق مربوط به گچ های معمولی ساختمانی طبق استاندارد ۱-۱۲۰۱۵ میباشد. گیرش اولیه و ثانویه در مورد گچ های پلیمری بالاتر است.

خواص مکانیکی، فیزیکی و شیمیایی انواع گچ

خواص گچ را در بخش های فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی دسته بندی می کنند که در ادامه به بررسی هریک از این بخش ها خواهیم پرداخت.  هنگامی که گچ در آب حل می شود ابتدا قدری منقبض (کاهش حجم پیدا می کند) شده، سپس با پیشرفت واکنش، انقباض جای خود را به انبساط (افزایش حجم) پیدا می کند. این انبساط در ابتدا ۱% حجم است ولی به تدریج کم شده و پس از ۱ الی ۲ روز قطع می شود. البته بخش عمده این انبساط قبل از اعمال گچ روی سطوح رخ می دهد و میزان انبساط گچ بر روی سطوح بسیار اندک خواهد بود. همین انبساط اندک باعث می شود که تمام خلل و فرج گچ پر شده و محلی برای رشد باکتری ها و قارچ ها وجود نداشته باشد. همچنین عدم انقباض گچ که یکی از خواص گچ بر روی سطوح می باشد باعث می شود که در سطح آن ترک ایجاد نشود.

علاوه بر این یکی از خواص گچ این است که هنگام حل شدن در آب مقداری حرارت آزاد می کند به طوری که دمای آن ۲۰ درجه از دمای محیط بیشتر می شود ولی در عین حال نباید آن را در دماهای کمتر از ۵ درجه و بیشتر از ۴۵ درجه سانتیگراد مصرف کرد.

عمده خواصی که از گچ انتظار می رود مربوط به زمانی است که سخت و خشک می شود. در ادامه برخی از این خواص گچ ساختمانی بررسی خواهند شد.

خواص فیزیکی گچ

• وزن مخصوص گچ:  وزن خصوص گچ ساختمانی ۲٫۸، وزن کیسه نلرزیده آن ۰٫۶ تا ۰٫۸۵ و وزن کیسه لرزیده آن ۱ تا ۱٫۴ gr/cm^۳ است.
  
• دانه بندی: اندازه دانه های گچ در زمان گیرش و کیفیت آن تأثیر زیادی دارد. بیشتر از ۷۰% دانه های گچ باید کوچکتر از ۰٫۲ میلیمتر بوده و زیر دست کاملاً نرم باشند.
• مقاومت گچ در مقابل آب و رطوبت: گچ در مقابل آب و رطوبت بسیار ضعیف است و طبله می کند. برای استفاده از گچ در نما و نیز محل های مرطوب داخل ساختمان میتوان از گچ مرمری که در مقابل آب و رطوبت مقاوم است، استفاده کرد. (در مباحث بعد در مورد گچ مرمری توضیح داده خواهد شد.)
• مقاومت در برابر آتش: با توجه به اینکه گچ سخت شده دو مولکول آب دارد بنابراین هنگام آتشسوزی تا زمانی که این میزان آب کاملاً از بین برود (۲ تا ۳ ساعت) گچ در مقابل آتش مقاومت می کند.
• عایق حرارتی: ضریب هدایت حراتی گچ، متوسط و در حدود ۰٫۶ W/M’^C است که این میزان با افزایش تخلخل گچ )ایجاد گاز در دوغاب گچ و تولید گچاسفنجی (Cellular Gypsum)) کاهش یافته و به ۰٫۲ W/M’^C میرسد. البته افزایش تخلخل گچ با کاهش مقاومت آن همراه خواهد بود.
• عایق صوتی: گچ از خاصیت آکوستیک بودن متوسطی برخوردار است و تقریباً مانع عبور ۶۰% از ارتعاشات صوتی می شود.
• رنگ: رنگ گچ پس از خشک شدن سفید است. از طرفی گچ از نظر شیمیایی خنثی است از این رو پس از خشک شدن با رنگ ها سازگاری دارد و میتوان روی آن را رنگ کرد. همچنین میتوان به آب ملات گچ رنگ اضافه کرد و گچ رنگی تهیه نمود.

خواص شیمیایی گچ

خوردگی: گچ در تماس با فلزات به ویژه آهن، روی و سرب باعث ایجاد خوردگی در آن ها و تولید سولفات می شود. لذا باید فلزات در تماس با گچ را به خوبی رنگ آمیزی کرد.

خواص مکانیکی گچ

یکی دیگر از خواص گچ ساختمانی، خواص مکانیکی آن می باشد. مقاومت گچ از میزان قفل و بست بلورهای گچ در خمیر آن ناشی می شود. پارامترهای تأثیرگذار بر مقاومت گچ عبارتند از: کیفیت گچ، مواد کندگیر کننده (این مواد عموماً باعث کاهش مقاومت گچ میشوند)، کاهش نسبت آب به گچ (میزان معمول برای این نسبت، ۰٫۶ است) و شرایط نگهداری از گچ (محیط مرطوب و نیز گرمای بیش از ۵۰ درجه سانتیگراد مقاومت گچ را کاهش میدهد.)

• مقاومت فشاری: این مقاومت ۱٫۵ ساعت از گیرش گچ، حدود ۳۵ تا ۴۵ Kg/cm^۲ و بعد از ۲۸ روز، حداکثر ۶۰ Kg/cm^۲ خواهد بود.
• مقاومت خمشی: پس از ۲۸ روز مقاومت خمشی گچ به ۲۵ Kg/cm^۲ می رسد.
• سختی: سختی گچ اندکی از ۱ بیشتر است ولی سختی گچ کشته ساختمانی از این میزان کمتر است.

خواص سطوح گچی

در بسیاری از آزمایشات مشاهده شده است که انواع گچهای موجود در بازار مانند گچ پاششی ، گچ ساختمانی و گچهای آماده دارای مقدار زیادی رطوبت (آب) هستند. با استفاده معقول ملات گچ و خشک کردن آن ، این سطوح دارای مقاومت سطحی کافی برای کارهای بعدی پوششکاری مانند رنگ کاری ، کاشی کاری و کاغذ دیواری هستند. جدا شدن و پوسته شدن سطوح را میتوان به دلیل عملکرد و کاربرد غیر متخصصانه گچ مانند افزایش بیش از اندازه آب و دیر یا زود تسطیح کردن سطوح. از این جهت نمیتوان سطوح مناسب و با مقاومت کافی بدست آورد و برای مثال سطوح با پوسته متراکم و نسبتا” کم جاذب الرطوبه تشکیل داد.

خواص کاربردی فنی گچ ساختمانی

مثالهایی برای خواص صنعتی چند گچ ساختمانی مانند گچ پاششی، گچ چسباننده و گچ آماده ساختمانی

مقاومت چسبندگی گچ بر روی دیوار (بدنه) از اهمیت زیادی برخوردار میباشد. مقاومت چسبندگی گچ بر روی بدنه به عنوان حداکثر باری اندازه گیری میشود که به جدایش و شکست گچ از بدنه بوجود می­آید. شکست گچ از بدنه باید حداقل مساوی یا بزرگتر از ۱/۰ نیوتون بر میلیمتر مربع بر اساس استاندارد EN13279 باشد.

دیوار های معمولی ساختمانهاخشن و زیر بوده و گچ ساختمانی به راحتی و دائمی به آنها متصل و میچسبد ولی بر روی سطوح صاف مانند بتن باید از گچ­های دیگر مانند گچ پاششی یا گچ گیپتون استفاده نمود.